1989 yılından itibaren Adilcevaz kültür etkinlikleri ve ceviz festivali adına düzenlenen düzenlenen ceviz ilçemizde yaygın olarak yetiştirilmektedir.
İlçemiz cevizcilik adına adeta doğal bir ceviz bahçesi görünümündedir. İlçemizde yaklaşık olarak 1 yaşında 50,000 ceviz fidanı, 2 yaşında 30,000 ceviz fidanı 3 yaşında 30,000 ceviz fidanı bulunmaktadır. İlçemizde yaklaşık olarak 40,500 adet meyve veren ceviz ağacı bulunmaktadır. Yılın fidan 10,000 adettir. Kerestelik ağaç sayısı 15,000 adettir. Yıllık ortalama meyve verimi ağaç başına 30-35 kg. dır.
İlçemizin cevizi kabuklu tane ağırlığı 18-25 gr. dır. İç randımanı 50-60 gr. dır dış kabuğu ince, iç rengi beyaz ve kabuktan ayrılması kolaydır. Kabuk pürüzsüzdür. Meyve verimi yüksek hastalıklara karşı dayanıklıdır ayrıca ilçemizde ceviz ağacı ile baston üretimi de yapılmaktadır. İlçemizde üretimi yapılan ceviz dünya literatüründe dereceye girmiştir. Bu cevizin kendine has bazı özellikleri mevcuttur.
1 kg. ceviz içi kalori olarak 3 kg ekmeğin, 2 kg peynirin, 0,8 gr tereyağının, 4 kg büfteğin, 10 kg tavuk etinin, 9,5 kg sütün 14 kg patatesin 17 kg portakalın vermiş olduğu enerjiyi vermektedir.
Ceviz, cevizgiller (Juglandaceae) familyasından Juglans cinsinden tek tüysü yaprakları karşılıklı dizilmiş ve aromatik kokulu ağaç türlerinin ortak adıdır.
Kışın yaprağını döken ağaçlardır. Genç sürgünlerin özü bölmelidir. Tomurcuklar az sayıda pullarla örtülmüştür. Yaprakçıkların kenarları bazı türlerde ince dişli, bazılarda ise düzdür (tam kenarlı). Yaprakçık sayısı türlere göre (3) 5-23 arasında değişir.
Çiçekler bir evcikli dir. Erkek çiçekler bir önceki yılın sürgünlerinde yan durumlu, aşağıya sarkan kedicik halinde kurul oluşturur. Kurullar dallanmamıştır. Her bir erkek çiçeğin 1 brahte, 2 brahtecik ile 3-4 loplu bir çevre yaprağı (çanak) vardır. Etamin sayısı 7-105 dir.Dişi çiçekler ise yeni sürgünlerin ucunda terminal (tepede) durumlu dik duran 2-8 çiçekli fakir kurullar oluşturur. Dişi çiçeğin de 1 brahte, 2 brahtecik, 4 loplu çevre yaprağı vardır. Bunlar ovaryumla kaynaşmıştır, yalnız uçları serbesttir. Ovaryum alt durumludur; etli kalın 2 stigması oldukça gelişmiştir.
Sonbaharda olgunlaşan büyük çekirdekli sulu meyvenin iç kısmı 2 bölmeye ayrılmıştır. Tohum 2 loplu, yağlı ve lezzetlidir.
Odununun özü koyu, dış kısmı açık renkli, ağır ve güzel cila kabul eden odunları vardır.
CEVİZİN HALK HEKİMLİĞİNDEKİ YERİ:
Ceviz birçok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. İlaçların bileşiminde; meyvesi, Yeşil kabuğu, yaprağı ve külleri ile yer almıştır.
Ceviz yağları; doymamış yağ asitlerinden meydana geldiğinden, sağlığı tehdit eden kolesterol birikimine engel olarak damar sertliğine önlemektedir.
Ceviz bolca yenirse hazım bozukluğunu önler. Müzmin öksürüğü keser, göğüs ve nefes borusu ağrılarına iyi gelir.
Ceviz bolca yenirse; karın boşluğunda su toplanmasından dolayı ileri gelen, karaciğerle ilgili olan hastalığa iyi gelir. Dalak algısı ve mide zafiyetini önler. Felce karşı iyi gelir ve ishale karşı önleyici özelliği vardır. Ceviz yiyen kimseye öldürücü zehir zarar vermez. Zehirlenmeleri önleyici etkiye sahiptir. Veba hastalığına karşı en güzel panzehirdir. Ceviz, incir, sedef çiçeği ve sarımsağın birlikte yenmesi zehirlenmeye karşı en güzel panzehirdir.
CEVİZİN KERESTE DEĞERİ:
En kaliteli dayanıklı, güzel görünümlü mobilyalar ceviz ağacından üretilmektedir. Bu nedenle ceviz ağacı mobilya sektöründe en çok aranan ve değerli olan bir ağaçtır.
Ceviz Türleri:
Adi ceviz (Juglans regia) (J. duclouxiana, J. fallax, J. orientis) Türkiye.
[Adilcevaz Cevizi][1] - Bitlis Adilcevaz
[Aşılı Kaman Cevizi][2] - Kaman cevizi
Seksiyon Rhysocaryon. Yapraklar büyük (20-50 cm) ile 11-23 ince yaprakçıklı, ince tüylü, kenarı dişlidir. Odunu serttir. Kuzey Amerika, Güne
Amerika.
Arjantin cevizi (Juglans australis) (J. boliviana)
Brezilya cevizi (Juglans brasiliensis)
Kaliforniya cevizi (Juglans californica)
Hinds cevizi (Juglans hindsii)
Nuevo Leon cevizi (Juglans hirsuta)
Jamaika cevizi (Juglans jamaicensis) (J. insularis)
Arizona cevizi (Juglans major) (J. arizonica, J. elaeopyron, J. torreyi)
Juglans major var. glabrata
Teksas cevizi (Juglans microcarpa) (J. rupestris)
Juglans microcarpa var. stewartii
Meksika cevizi (Juglans mollis)
And Dağları cevizi (Juglans neotropica) (J. honorei)
Kara ceviz (Juglans nigra)
Juglans olanchana
Peru cevizi (Juglans peruviana)
Juglans soratensis
Guatemala cevizi (Juglans steyermarkii)
Venezuela cevizi (Juglans venezuelensis)
Seksiyon Cardiocaryon. Yapraklar çok büyük (40-90 cm) ile 11-19 geniş yaprakçıklı, yumuşak tüylü, kenarları dişlidir. Odunu yumaşaktır. Kuzeydoğu Asya, doğu Kuzey Amerika.
Japon cevizi (Juglans ailantifolia) (J. cordiformis, J. sieboldiana)
Boz ceviz (Juglans cinerea)
Çin cevizi veya Mançurya cevizi (Juglans mandschurica) J. cathayensis, J. formosana, J. hopeiensis, J. stenocarpa)
DÜNYACA ÜNLÜ ADİLCEVAZ CEVİZİ VE REÇELİ GUİNES REKORLAR KİTABINA DA GİRMİŞTİR.
ADİLCEVAZ CEVİZ REÇELİ (ŞEKERİ)
İlçemizde 2001 yılı içersinde Kaymakamlığımızca deneme amaçlı, ceviz şekeri üretimine Bursa’nın kestane şekeri örnek alınarak başlatılmıştır.
Köyleri Kalkındırma Birliği kanalıyla başlatılan ceviz şekeri (reçeli) projesi için 15 kişilik bir ekip Nahçivan’a gönderilerek kurs almaları sağlanmıştır. Valiliğimizce 5 milyar, Kaymakamlığımızca 10 milyar olmak, toplam 15 milyar lira ile başlatılan bu projeden ilk etapta 100 fakir aile yararlanmıştır.
Ceviz belki hiçbir meyve türüne nasip olmayacak kadar farklı kullanım alanına sahip olan bir meyve türüdür. Ülkemizde değişik gıda maddelerinin yapımında kullanılan ceviz içi ilçemizde yapılan ekmek veya çörek içine bırakılarak yapılır ki buna halk içinde cevizli fetir denir. Ceviz içi yeşil kabuğu ve sert meyvesi ile yaprağı, kökü ve gövdesi ile her tarafı faydalı şekilde kullanılma durumunda olan bir meyve türüdür.
İleri aşamada Bursa kestane şekeri ile rekabet edebileceğine inandığımız Adilcevaz ceviz şekeri insan sağlığı bakımından büyük önem taşımaktadır. İlk etapta 750 gramlık şişelerde üretimine 2001 yılı içerisinde başlanan Adilcevaz ceviz şekeri tanıtım amacıyla, değişik kişi ve kuruluşlara gönderilmektedir.
Ceviz şekeri mevsimine göre kabuk bağlamadan (Çirk) ile birlikte yapılan bir üründür. Özellikle Yurt dışında aranan, çocukların beyin gelişiminde yararlı olan bir üründür. Ceviz şekeri Yunanistan da ceviz çikolatası olarak bilinmekte üst düzey bürokratlara hediye edilmektedir. Amerika ve Kanada da doktorlar özel siparislerle bu ürünü almaktadır. Türkiye'de Adilcevaz ve Çorum Oğuzlar-Dodurga bölgelerinde ceviz şekeri yapılmaktadır.
Orta Asya insanının uzun yaşama ve dinç olmasının sırlarından olarak anılan ceviz reçeli cevizin ham halinden elde ediliyor. Meşhur Adilcevaz Cevizlerinden özenle seçilen olgunlaşmamış yeşil cevizler, kabuğu soyulduktan sonra doğal işlemlerden geçirilerek elde ediliyor. Yılın sadece bir ayında toplanan yeşil cevizlerden reçel elde etme süreci cevizlerin toplanmasıyla birlikte yaklaşık bir ay sürüyor. Yöre halkının şifa niyetine yediği ceviz reçeli ayrıca özel misafirlerede özenle ikram edilen bir tatlı türüdür. Anzer balı öteki ballardan ne derece farklıysa, Adilcevaz Cevizi’de kabuk kalınlığı, iç verimi, yağ oranı ve tadıyla diğer cevizlerden farklıdır. Yapılan araştırmalarla ortaya çıkan ceviz reçelinin faydalarından bazıları şöyle; Şifa amaçlı olarak kullanılır. Hücreleri yeniler, cinsel gücü arttırır, cinsel isteksizliği giderir.
Beyin hücrelerini geliştirir, maksimum enerji sağlar, yaşlanmayı geciktirir, kolesterolü düşürür, kabızlığı giderir, astım ve bronşite iyi gelir.
Özellikle çocukların kemik ve zeka gelişimine faydalıdır. İnsan psikolojisinde de etkili bir özelliği olan ceviz reçeli öfkeyi dindirir, sinir sistemini rahatlatır. Muhteşem lezzetiyle ceviz reçelinin içerisinde B1-B2 –C ve E vitamini bulunuyor. Adeta vitamin deposu özelliği taşıyan Adilcevaz Ceviz Reçeli çok önemli mineralleri bünyesinde taşıyor. B1 Vitamini: Sinir sistemini ve kasları güçlendirir. B2 Vitamini: Vücuda alınan protein, karbonhidrat, yağ vb. besinlerin sindirimine yardımcı olur. Bu protein çok zor temin edilmesine rağmen ceviz içerisinde yeterince mevcuttur. C Vitamini: Vücudun bağışıklık sistemini güçlendirir. E Vitamini: Vücut hücrelerinin yenilenmesinde önemli etkisi söz konusudur.