Hacı Hasan Şirvani

Hacı Hasan Şirvani; Şems-i Bitlisi’nin en yakın dostu, sırdaşı ve karındaşıdır. İnsan sevgisi ile dolu olan Şems-i Bitlisi ve Hacı Hasan Şirvani Hoca'nın dostluğu ender rastlanan bir mükemmelliktedir. 18. asrın Bitlis’in altın çağı olması nedeniyle diğer önemli bazı şahsiyetler gibi bunun da bu asırda Bitlis’e geldiği tahmin edilmektedir.

Hacı Hasan Şirvani Hoca henüz 10 yaşlarında iken, birçok aşık ve sadıkları hayran bırakacak şekilde ilim öğrenmeye başlamıştır.

Ergenlik çağında ticarete atıldığı görülmektedir. Alışverişlerinde doğruluğa, dürüstlüğe, ölçü ve tartıya son derece riayet etmiş, asla alışverişlerinde yemin etmemiştir. Temizliğe karşı aşırı zaafı bulunduğundan, müşterilerinden aldığı paraları evinde akşamları sabunlu suyla yıkamıştır. Elden ele dolaşan paraların mikrop yuvası olduğunu çok iyi biliyordu. Uzun süre bakkallık yaptıktan sonra bezirgânlığa başlamıştır. Aynı ticaret ahlakını bunda da göstermiştir.

Hacı Hasan Şirvani Hoca, Hicri Ramazan 1202, Miladi 1788 tarihinde Bitlis’te vefat etmiştir.

Hacı Hasan Hoca Sirvani Dergahı

Bitlis, Kurubulak Mahallesi’nde, yamaçta bulunan Hacı Hasan Hoca Sirvani Dergahının içerisinde iki kitabe bulunmaktadır. Bu kitabelerden birisinde l822 tarihi yazılı olup, diğer kitabe okunamamaktadır. Bu durumda dergah XIX.yüzyılın ikinci yarısında yapıldığı açıklık kazanmaktadır.

Hacı Hasan Hoca l788’de ölmüş ve türbesini de Şerefhan sülalesinden Cevahir Hatun yaptırmıştır.

Dergah meyilli bir arazide yapılmıştır. Oldukça küçük olan dergah ve yanındaki türbesi küçük bir yapı topluluğu oluşturmaktadır. Arazi konumundan ötürü dergahın altındaki küçük mekanın çilehane olduğu sanılmaktadır. Kesme taştan dergahın duvarları oldukça alçak olmasına karışlık üst örtüsünde türbe bölümünün oldukça yüksek piramidal külahı ile oldukça iddialı bir görünümü vardır. Yapı topluluğu dikdörtgen planlıdır. Dergah bu plan düzenin de içerisine küçük hücreler halinde sığdırılmıştır. Büyük hücrenin kuzeyinde ve Türbe kapısının açıldığı küçük kubbeli hücrelere,diğer bir kapıdan da doğudaki küçük hücrelere geçilmektedir.

Güney batıdaki Hacı Hasan Hoca’nın türbesi diğerlerinden daha büyük ölçüdedir. Bu kısımda dört kenarlı bir piramit şeklinde çatı içeriden de açıkça kendini göstermektedir. Türbe içerisini güney ve batı kenarındaki pencereler aydınlatmaktadır. Yapı içerisindeki küçük bölümler, pandantifli kubbelerle, büyük bölümler de tonozlarla örtülmüştür. Dergah, yapılışından sonra çeşitli dönemlerde yapılan eklerle genişletilmiştir. Bu arada kuzeydeki bordürleri onarımlar sırasında yenilenmiştir.