Fatih Sultan Mehmet, kahramanlığı, ilmi, sevk ve idaredeki kabiliyeti ile tarihe mal olmuş şahsiyet… Adaleti üstün tutan ve hukuk önünde sultanı da gayri Müslim birini de eşit bilen bir devrin yöneticisi. Yönetilen halk da mümtaz, hukuka riayet eden, komşusunun hakkını gözeten asil bir topluluk…

Bilirsiniz padişah Fatih Mehmet, veziri ile birlikte tebdili kıyafet çarşıda dolaşmaktadır. Günün erken saatleridir. Bir esnafa selam ile uğrayıp bal sorarlar. Esnaf gereğini yapar ve malının ücretini alır. Bir başka mal daha sorarlar. Kendisinde bulunduğunu ancak istenilen malın komşusunda da mevcut olduğunu kendisinin siftah ettiğini mümkünse oradan almalarını rica eder. Padişah bu durumdan çok memnun olur bu şuur ve bilince sahip bir milletle devletin hep payidar olacağını beyan eder.

Beş yüz elli sene sonrasında, böyle bir örnek daha yaşanıyor mu bilemiyorum. Ancak rekabet ve hırsın tavan yaptığı günümüzde kendisinin haricindekilere başka bir gözle bakılıyor: Rakip… Piyasada tutunmasından korktuğu, payına düşecek pastaya göz diken bir rakip…

Geçenlerde bunu teyit eder bir hadise duydum. İlçede geçen yaz açılan bir imalat firması, üretim için rica minnet ile 3-4 saat mesafe uzak bir mesafesi olan bir ilden usta getirtir. Ustaya sigortası ile dolgun bir maaş verilir. Firma sahibi ailesi için ev tutar, evinin taşınmasına yardımcı olur. Ailesi ile ilgilenir, sahip çıkar. Yeter ki usta memnun olsun, ayrılmasın. Hem iş sahibinin işi yürüsün hem de usta, ekmek sahibi olsun. Usta işinin ehlidir bir süre sorunsuz şekilde devam eder. Birkaç ay sonra ilçeden ortaklaşa iş yürütecek birkaç girişimci de ürün yelpazesi bir imalathane açmak için harekete geçer.  İddialı olarak piyasaya giriş yapmak istiyorlar ve kendilerine iyi bir usta arıyorlar. Kim var, kim yok derken geçen yaz açılan imalathanede çalışan yukarıda anlattığım usta nazarlarına çarpar.  Bir vesile ile ustaya yanaşırlar. Kendi işyerlerinde çalışmasını teklif ederler ve ustayı ikna ederler.

Usta eski iş yerinde nazlanmaya ve uzaklaşmak için bahaneler üretmeye başlar. Yeni işi için yine yeni patronları ile hazırlıklar içindedir. İlk iş yeri sahipleri ne oldu diye meraktadırlar. Usta niçin görünmüyor endişelenmektedirler. Ustadan telefon gelir. 'Çocuğum hastalandı acil … a gittim.’ Der. Üzülürler ve nasıl yardımcı olalım diye telaşlanırlar. Ailece yardımcı olmak için koştururlar. Gel gör ki bunun bir numara ve aldatmaca olduğu kısa sürede anlaşılır. Usta artık yeni işinde ve yeni iş yerindedir. İmalathane sahipleri, her şeye rağmen ustalarının kendilerini yüz üstü bırakılmalarına mı, aldatılmalarına mı?  Kendi hemşerilerinin kendi işleri için ustasını elinden almasına mı yoksa tüm bu işlerin hile ile centilmenlik dışı, etik dışı yapılmasına mı yansın?

Yukarıda olayın değerlendirilmesini size bırakıyorum. Önemli olan kimin, kime yaptığı değildir. Yanlış bir esnaflık anlayışının bizden neler götürdüğü ve kaybettirdiğidir. Esnaf, toplumun medeniyet aynasıdır. Etik ve ahlaki anlamda göstergesidir. İnsani ve toplumsal değerleri kendi bünyesinde hazım edememiş olanlar, maalesef kısa bir parlamadan sonra çökmeye mahkûmdurlar.

Yine geçenlerde ortak bir iş yürütürken ayrılan hemşerimize 'Hayırdır neden ayrıldınız?' dediğimde 'İnsanlar kendi tezgâhının hırsızı oldu da, ondan ayrıldım.' Diye cevap verdi.

İşini sağlam yapan ve gerçekten dürüst olan esnafımızı tenzih ederek onların da hoşgörüsüne sığınarak yazımı kaleme aldım. Müşteri olarak da kusurlarımız olduğunu kabul ve itiraf ederek bu aralar esnaflarımız işler neden yürümüyor diye cevap ararken bu karalamalarla karşınıza çıkmış olduk. Maksadımız üzüm yemek olsun…